زمانی‌که DSM-III اختلالات شخصیت را مطرح کرد، بر این فرض استوار بود که اختلالات شخصیت در گذر زمان پایدار و بدون تغییر هستند. درنتیجه‌، خیلی از روانشناسان با همین احتمال که بدکارکردی شخصیت قابل تغییر نیست، پیش رفتند. خبر خوب این است که با گذشت زمان و پژوهش‌هایی که در این زمینه انجام شد، دیدگاه پیچیده‌تر، پویاتر و خوش‌بینانه‌تری درمورد پیش‌آگهی افراد با اختلالات شخصیت شکل گرفت.

معرفی کتاب روان درمانی پویشی برای آسیب شناسی شخصیت

اکنون می‌دانیم که شخصیت هم پایدار و هم قابل تغییر است و کارکرد شخصیتی که دچار اختلال باشد، در نتیجه‌ی بلوغ، گذر زمان، تجارب زندگی و همچنین از طریق روان‌درمانی موفق می‌تواند تغییر و بهبود یابد. در این مطلب می‌خواهیم در مورد کتاب روان درمانی پویشی برای آسیب شناسی شخصیت اتو کرنبرگ مدل درمانی دکتر کرنبرگ برای آسیب‌شناسی شخصیت صحبت کنیم. چنانچه تمایل دارید با چارچوبی برای ارزیابی و درمان اختلالات شخصیت آشنا شوید، با مجله‌ تجربه زندگی همراه باشید.

درمان خود و کارکرد بین‌فردی اتو کرنبرگ

اولین راهنمای درمان روان پویشی معطوف بر انتقال (TFP) که مخصوص بیماران مرزی تدوین شده بود، در سال 1999 منتشر شد. دکتر کرنبرگ به همراه همکارانش از تجربه‌ی کار با بیماران مرزی، مدلی از درمان روان‌پویشی (TFP-E) را تدوین کردند‌ و آن را جایی حدفاصل نظریه‌ی سائق‌محور فرویدی و روابط موضوعی کلاینی قرار داده‌اند. همانطور که از نام کتاب پیداست، تمرکز این رویکرد بر روی نقص در کارکردهای خود و روابط بین‌فردی بوده و با این هدف طراحی شده است که بیمار بتواند توانایی‌اش را در برقراری روابط خوشایند با دیگران افزایش دهد و همچنین به درک منسجم و یکپارچه‌ای از خود و دیگران دست‌یابد.

این کتاب، یک اثر جامع درباره‌ی سازمان‌بندی و درمان اختلالات شخصیت محسوب می‌شود. در فصل ابتدایی توضیح می‌دهد که چطور از رویکرد روابط موضوعی برای فهم شخصیت و اختلالات آن استفاده کرده و اینکه چقدر با علوم اعصاب، نظریه‌های تحولی و دلبستگی سازگاری دارد. فصل دوم، به رابطه‌ی درمانی، مفاهیم انتقال و انتقال متقابل و راهبردهای درمانی می‌پردازد. خواننده متوجه می‌شود که این رویکرد همانطور که پایه‌ی نظری محکمی دارد، انعطاف‌پذیر هم بوده و درمانگر می‌تواند برای هر بیمار، درمان منحصر به او را طراحی کند.

فصل سوم در مورد سنجش بیماران است. سنجش شامل ارزیابی عملکرد شخصیتی و سطح سازمان شخصیتی می‌شود. توصیف شخصیت که از روی ارزیابی پنج محور هویت، روابط موضوعی، دفاع‌ها، پرخاشگری و ارزش‌های اخلاقی صورت می‌گیرد، درمانگر را قادر می‌سازد تا به سازمان شخصیت، شدت آسیب شخصیتی و پیش‌آگهی بیمار پی ببرد و در نهایت، تمامی اینها وی را برای طرح‌ریزی درمان آماده خواهد کرد. در نهایت، سه فصل پایانی کتاب، راهکارهای عملی در کار بالینی را به تفصیل برای ما شرح می‌دهد.

طبقه‌بندی سازمان شخصیت

در مدل روابط موضوعی، دو رویکرد مکمل برای طبقه‌بندی سازمان شخصیت وجود دارد: 1- سطح سازمان شخصیت (یا تشخیص ساختاری) 2- نیم‌رخ ابعادی بر اساس مصاحبه ساختاریافته سازمان شخصیت- تجدیدنظر شده (STIPO-R)

بیمار می‌تواند دارای سازمان شخصیتی نوروتیک (NPO)، مرزی سطح بالا (High BPO)، مرزی سطح میانی (Middle BPO) و یا مرزی سطح پایین (Low BPO) باشد. سطح بالا و پایین به شدت اشاره ندارند، بلکه به سطح سازمان شخصیت اشاره دارند. هر چه سطح سازمان بالاتر باشد، نشان‌دهنده‌ی سطوح بالاتری از سلامت روان است.

STIPO-R سازمان شخصیت را روی پنج محورِ هویت، روابط ابژه، دفاع‌ها، پرخاشگری و ارزش‌های اخلاقی ارزیابی می‌کند. کارکرد بیمار در هر یک از این حوزه‌ها از یک (نرمال) تا پنج (شدیدترین) نمره‌گذاری می‌شود و در نهایت نیم‌رخ منحصر به فرد از سطح عملکرد و آسیب شخصیت بیمار به دست‌ می‌آید.

بر این مبنا می‌توان گفت، هدف TFP-E، دستیابی بیمار به سطح بالاتری از سازمان و قوام‌یافتگی شخصیت است. دکتر کرنبرگ، درمان را به مراحل اولیه، میانی و پیشرفته تقسیم می‌کند. با انتقال به مرحله‌ی پیشرفته، بیماران با سازمان شخصیت مرزی به‌تدریج درجاتی از قوام‌یافتگی هویت را نشان می‌دهند و بیماران با سازمان شخصیت نوروتیک در نقاط تعارض، شخصیتشان منعطف‌تر می‌شود.

موضع افسرده‌وار و اسکیزویید-پارانویید

کلاین معتقد است که افراد در طول عمر خود بین این دو موضع مثل آونگ در نوسان هستند. در موضع افسرده‌وار که مرتبه‌ی بالاتری از رشد است، شخص می‌تواند دیگران را به صورت یک کل یکپارچه ببیند؛ ابهام را تحمل می‌کند و می‌پذیرد که خودش مسئول تکانه‌هایش است، و در رابطه با ابژه‌های زندگی‌اش درد، احساس گناه و پشیمانی را تجربه می‌کند؛ در حالی‌که فرد در موضع پارانویید-اسکیزویید نمی‌تواند خوب و بد را با هم به صورت یک کیفیت کلی درون دیگران تشخیص دهد؛ پس چه‌کار می‌کند؟ به‌ناچار ابژه‌ها را دوپاره می‌کند. او مسئولیت تکانه‌هایش را به بیرون فرافکنی کرده و در رابطه با قسمتی از ابژه‌های دوپاره شده، احساس ترس تجربه می‌کند.

ظرفیت تحمل دوسوگرایی (ambivalence) – آگاهی از انگیزه‌های متضاد که همزمان به سمت یک ابژه در جریان است – از نشانه‌های یکپارچگی روانی و عملکرد شخصیت سالم است.

نویسندگان کتاب روان درمانی پویشی برا آسیب شناسی شخصیت

نویسندگان psychodynamic therapy for personality pathology به لطف تخصص بی‌همتایشان در درمان روان‌پویشی در سراسر دنیا شناخته شده‌اند و همانطور که از مطالب کتاب برمی‌آید، آنها به وضوح در این امر خوش درخشیده‌اند.

ایو کالیگر (Eve Calogor) استاد روان‌پزشکی در کالج پزشکان و جراحان دانشگاه کلمبیا است و در مرکز پژوهش و آموزش روانکاوانه در دانشگاه کلمبیای نیویورک، ریاست دپارتمان روان‌درمانی را بر عهده دارد. تخصص بالینی وی در زمینه‌ی درمان مشکلات روان‌شناختی‌ای است که امکان دارد کارکرد سالم شخصیت فرد را به خطر بیاندازد. به عقیده‌ی او، مشکلات با درجه‌ی نسبتا خفیف می‌توانند منجر به مسائلی در حوزه‌های مختلف همچون صمیمیت، عزت‌نفس و پیگیری اهداف شخصی شوند و زمانی که مشکلات شدیدتر باشند، منجر به مشکلات گسترده‌تری در زندگی روزمره و عملکرد شخصیت می‌شوند.

اتو کرنبرگ (Otto Kernberg) رئیس سابق انجمن بین‌المللی روانکاوی(IPA) است. وی استاد روان‌پزشکی در دانشکده پزشکی ویل کرنل و روانکاو-آموزگار و ناظر در مرکز پژوهش و آموزش روانکاوانه دانشگاه کلمبیا است. سهم اصلی دکتر کرنبرگ در زمینه‌های نارسیسیزم، نظریه‌ی روابط موضوعی و اختلالات شخصیت است. وی چارچوبی بدیع و مفید برای اختلالات شخصیت ایجاد کرد که بتوان آنها را از دو بعد شدت و ساختار سازمان‌بندی کرد.

جان کلارکین (John Clarkin) codirector انستیتوی اختلالات شخصیت و استاد روانشناسی بالینی در دانشکده پزشکی ویل کرنل است.

فرانک یومانس (Frank Yeomans) دانشیار بالینی روانپزشکی در دانشکده‌ی پزشکی ویل کرنل، رئیس آموزش در انستیتوی اختلالات شخصیت ویل کرنل، مدرس روان‌پزشکی در مرکز پژوهش و آموزش روانکاوانه در کالج پزشکان و جراحان دانشگاه کلمبیا است.

این کتاب برای چه کسانی مناسب است؟

این کتاب، بسته به نیاز خواننده مطالب متنوعی را پوشش می‌دهد؛ از همین روی، برای دانشجویان روانشناسی، درمانگران باتجربه و نیز پژوهشگرانی که خواهان درک بیماران هستند، بسیار مفید و کاربردی است. درواقع، برای هر بالینی‌گری که به دنبال یک مدل منسجم از عملکرد و آسیب‌شناسی شخصیت، طبقه‌بندی و ارزیابی باشد، منبع ارزشمندی محسوب می‌شود.

سخن پایانی

اگر به یادگیری روان درمانی پویشی علاقمندید، پیشنهاد می‌کنم کتاب روان درمانی تحلیلی کابانیس را که یکی از منابع پایه‌ی این زمینه است، حتما بخوانید. همچنین اگر مایلید درمان روان پویشی را عمیق‌تر آموزش ببینید، به صفحه‌ی اپلای مدرسه تجربه زندگی سر بزنید. کتابی که در این مطلب درباره آن صحبت کردیم، یکی از منابع اصلی دوره تجربه بالینی است که اگر دانشجوی روانشناسی یا رشته‌های مرتبط با آن باشید، می‌توانید در آن شرکت کنید.