انسان مدرن این روزها کمتر این وقت آزاد را دارد که با خیالی آسوده درباره‌ی هر آنچه که می‌خواهد مطالعه کند. امروزه پادکست‌ها بسیار پرطرفدارند چرا که هر زمان و با هر موضوعی که بخواهید، می‌توانید پادکست انتخاب کنید و در اوقاتی مثل رانندگی، پیاده روی، یا در اتوبوس و مترو و هر زمان دیگری که بتوانید بخشی از حواستان را به پادکست اختصاص دهید، گوش دهید.
در این مطلب به تاریخچه‌ای از پادکست و معرفی تعدادی از پادکست‌های متنوع و شنیدنیِ فارسی می‌پردازیم. با مجله تجربه زندگی همراه باشید.
تاریخچه‌ی پادکست
پادکست اولین باردر سال 2000 در یک ملاقات دوستانه و کاری بین Adam Curry و Dave Winer تولید شد. آدام و دیو تصمیم گرفتند در راستای استارت آپ رسانه‌های خودشان قدم موثری بردارند، البته که در بدو شروع این کار جدید، مانند ابتدای همه‌ی کارهای جدید دیگر، آدام و دیو چالش‌های خودشان را داشتند؛ زیرا آن اوایل پادکست از نظر دیگران موضوعِ خیلی پیچیده ای بود و کسی هم سراغی از آن نمی‌گرفت.
تا اینکه در سال 2004 طی یک مصاحبه خبرنگاری به اسم Christopher Lyder با رئیس جمهور وقت جورج بوش، اولین محتوای صوتی مورد استفاده قرار گرفت. چطور؟ خبرنگار جوان لیدر این مصاحبه را به صورت آنلاین در دسترس عموم مردم قرار داد و بله! این اولین جرقه‌ی حضور جهانی پادکست [که آن روزها هویت آن زیر شاخه‌ی رادیو یا محتوای صوتی (Audio content ) قرار می‌گرفت] به صورت رسمی بود.
لیبسین Libsyn اولین پلتفرمی بود که برای سازندگان محتوای صوتی ابزارهای بارگذاری و ذخیره کردن این فرمت از محتوا را در دسترسشان قرار داد و زمینه‌ی شنیده شدن فایل‌هایشان را ایجاد کرد.
اولین پادکست‌ها منتشر شدند.
بعد از آن جرقه‌ی فراگیر، آدام توسعه‌ی پروژه خود را از سر گرفت. به این منظور نرم افزاری به اسم IPodder را بر روی دستگاه های iPod شرکت Apple آمریکا پیاده کردکه مردم بتوانند به راحتی به محتوای رادیویی دسترسی پیدا کرده و یا آن را دانلود کنند. سال 2005 بود که iTunes هم شروع به پشتیبانی از پادکست کرد.
ولی محتوای رادیویی تا آن زمان اسمی نداشت. پس آدام و دیو یک بار دیگر برای توسعه‌ی نوآوری‌شان تلاش کردند و اسم «پادکست» را برای به رسمیت شناختنش انتخاب کردند. ریشه‌ی این کلمه از تلفیق دو واژه‌ی iPod و Broad Casting (به معنی پخش یا انتشار) شکل گرفته است. خالی از لطف نیست بدانیم که در همین سال پادکست وارد واژه نامه‌ی اکسفورد شد و برترین واژه‌ی سال نام گرفت.
به طور کل می‌توانیم بگوییم پادکست‌ها تمامی محتواهای صوتی هستند که با ابتکار، خلاقیت، اصالت و به صورت ویرایش شده‌ای در کنار هم قرار گرفته‌اند.
چرا از پادکست روز به روز بیشتر استقبال می‌شود؟
از مزایای پادکست می‌توان در درجه‌ی اول به در دسترس بودن آن اشاره کرد و اینکه شما می‌توانید بر مبنای نیاز و علایقی که دارید به پادکست مورد نظرتان دسترسی پیدا کرده و آن را ذخیره کنید. خوشبختانه ویژگی بعدی پادکست این است که لزوماً و حتماً نیازی به اتصال با اینترنت ندارید و در نتیجه درهر زمان و مکانی می‌توانید از گوش دادن به آن لذت ببرید و از وقتتان برای کسب دانش بیشتر استفاده کنید.
معرفی 12 پادکست شنیدنی
در این بخش به معرفی تعدادی از پادکست‌های محبوب و شنیدنی فارسی پرداختیم. پادکست‌های معرفی شده متنوع‌اند و پیشنهاد می‌کنم حتما توضیحات هر پادکست را بخوانید، احتمالا پادکست جدیدی به مورد علاقه‌هایتان اضافه می‌شود.
پادکست رادیو مرز
شنیدن روایتِ فردی دیگر، از موضوعاتی که بین او و دیگران مرزی ایجاد کرده، می‌تواند کمکی باشد به ما تا روایت خود و مرزهایمان را بیابیم و همچنین با روایت دیگران همدلی کنیم و جهان خود را با شنیدن آنها گسترده‌تر کنیم.
رادیو مرز، شنیدن صدای انسان است؛ صدایی از جدا ماندن و تلنگری برای بهتر درک کردن و شنیدن خودمان و دیگری.
با رادیو مرز بهتر می‌فهمیم چطور موضوعات یکسان از دید افراد مختلف، متفاوت ادراک می‌شود و ما را به سمت صلح وپذیرش نگاه‌ها و دیدگاه‌های مختلف می‌برد. به این ترتیب ما هر چه دیگری را با تمام تفاوت هایش بفهمیم جهان را گسترش داده‌ایم.
در هر اپیزود از پادکست مرز، موضوعی به عنوان محل اختلاف مطرح می شود و افراد مختلفی تجربه زیسته خود را روایت می‌کنند. سازنده و مصاحبه کننده این پاکست مرضیه رسولی است. تاکنون 34 قسمت از این پادکست با این موضوعات منتشر شده است. حتی از عنوان اپیزودها نیز می‌توان فضای این پادکست را حدس زد.
می‌توانید یکی از اپیزودهای محبوب این پادکست را در پلِیر زیر گوش دهید.
پادکست رادیو دیو
از رادیو دیو می‌توان به عنوان یکی از متفاوت‌ترین سبک پادکست بین پادکست‌های فارسی زبان نام برد. این پادکست مخصوص افردای است که به ادبیات، موسیقی و سینما علاقه دارند و دوست دارند با شنیدن پادکست‌های این حوزه هم از بخش‌های منتخب و متناسب با موضوعات متفاوت ولی عمیق، لذت ببرند.
اپیزودهای اول رادیو دیو، بر محور فرهنگ ملیت‌ها و قومیت‌های مختلف پیش می‌رود و طی این اپیزودها با موسیقی‌های آن کشور در کنار بخشی از شعر یا رمان‌های آنجا، آشنا می‌شوید. رادیو دیو برای زمان‌هایی که می‌خواهید هم از موسیقی خوب (آن‌هم با ترتیب و چینش عالی!) لذت ببرید و هم شعر یا قسمتی از یک داستان را بشنوید، بهترین انتخاب است.
در اپیزودهای میانی (مانند اپیزود همه چیز را برداشته‌ام) رادیو دیو به موضوع مهاجرت و احساساتی است که در ترک کردن عزیزانمان، خاطرات شیرین، مکان‌ها و اشیائی که دوست داشتیم، تجربه میکنیم. پیشنهاد می‌کنم یکی از اپیزودهای محبوب این پادکست را در پلیر زیر گوش دهید.
پادکست چنل بی
پادکست Chanel B هم اگر معروف‌ترین پادکست فارسی نباشد، قطعا یکی از آن‌هاست. علی بندری سرپرست تیم سازنده‌ی این پادکست و گویندهی آن است. این پادکست ماجراهای واقعی «واقعیت محض» را به نقل از رسانه‌های دیجیتال و چاپی معتبر انگلیسی زبان، برای مخاطبینش در ایران روایت می‌کند. البته که صدای رسا و گرم علی بندری، گیرایی این پادکست را دوچندان کرده است؛ شما به راحتی می‌توانید به این پادکست گوش بدهید چرا که ذهنتان به آسانی با لحن راحت و خودمانی گویندهی پادکست ارتباط برقرار می‌کند و حواستان زیاد پرت نمی‌شود.
پادکست بی پلاس
البته چنل بی از اردیبهشت 97 پادکست جدیدی را هم به نام بی‌پلاس تولید می‌کند که در آن به روایت خلاصه‌ای از کتاب‌های غیر داستانی می‌پردازد.
پادکست جافکری
این روزها عبارتِ «توسعه فردی»را زیاد می‌شونیم و اکثرا تصورمان از توسعه فردی به برنامه ریزی، سخنان انگیزشی زرد و چک لیست‌های بلند بالا و توصیه‌ی 5 صبح بیدار شدن، محدود می‌شود. اما درواقع توسعه فردی راهی برای شناخت هرچه بهتر خود و جهان پیرامون، رفتن به سمت خودشکوفایی و بهرمندی حداکثری از توانمندی هاست.
به بیان ساده‌تر توسعه فردی یعنی تلاش برای بودن در مسیری که منحصر به فرد باشیم. پس برای درک بهتر و کاربردی آن، به اطلاعات بیشتری درباره‌ی مفاهیم توسعه فردی و صحبت با افرادی که در این مسیر موفق بوده‌اند، نیاز داریم.
پادکست «جافکری» جایی برای ارائه هردوی این‌هاست.
در اپیزودهای مختلف این پادکست، امیرعلی به گفت‌وگو با افرادی می‌پردازد که علاوه بر موفقیت در حیطه شغلی خود، نگاهی انسانی و متفاوت به دغدغه‌های انسان دارند.
جافکری از مفهومی به نام escape room صحبت می کند که در آن داستان زندگی هر فردی تعریف می شود. هر تغییری که بخواهیم در زندگیمان ایجاد کنیم از این escape room آغاز می شود مانند جافکری که نقطه شروع برای ایجاد تغییرات در زندگی است.
ویژگی بسیار مثبت محتوای جافکری این است که برخلاف محتواهای کلیشه‌ای این حیطه محدود به راه‌های برنامه‌ریزی و گفتن جملات مثبت و هیجان انگیز نیست؛ بلکه با نگاهی واقع گرایانه موضوعات متعددی از میزان خواب و تحرک گرفته تا مفاهیمی مثل عشق و مرگ را واکاوی می‌کند. همچنین گفتگو محور بودن این پادکست فضای آن را بسیار صمیمانه و خودمانی کرده است. می‌توانید اپیزودهای پادکست را در پلیر زیر بشنوید.
رادیو راه
مجتبی شکوری یک نام آشنا برای بسیاری از دوست‌داران کتاب است! بیشتر ما او را از برنامه کتاب باز می‌شناسیم؛ یک کارشناس و معلم که با لحنی آرام، متین و دلنشین از ادبیات و روان‌شناسی و انسان می گوید و کتاب‌های جذابی هم معرفی می‌کند.
مجتبی شکوری با انتشار پادکست، گام مهمی در جهت تأثیرگذاری پادکست‌ها برداشت.
او اپیزود اول را اینطور شروع می‌کند:
«ما در رادیو راه تلاش میکنیم راهی رو جستجو کنیم و ازش حرف بزنیم که به ما کمک کنه در مواجهه با رنج‌های جهان قوی‌تر باشیم.»
رادیو راه به موضوعات مختلفی پرداخته که برای همه‌ی انسان‌ها کاربردی است.
شنیدنش را به همه کسانی که اهل تأمل و تفکر هستند توصیه می‌کنم.
اپیزود های پیشنهادی:
عشق، انسان کافی، هزارتوی آگاهی و ماهی‌ها وجود ندارند.
پادکست اورسی
اورسی مجله ای فرهنگی -هنری است که انسان را به عمیق تر دیدن و شنیدن دعوت می کند. پادکست اورسی بخشی از این مجله است.
اورسی نتیجه کنجکاوی انسان و جست و جوی او در زندگی است. تا کنون سیزده اپیزود از این پادکست منتشر شده که در هر قسمت به موضوعاتی متناسب با روزگار با نگاهی غیر سطحی پرداخته است. هر اپیزود سرشار از الهام، کشف، موسیقی، شعر، سکانس هایی از فیلم و بخش هایی از سخنرانی ها و درسگفتارهای افراد تاثیرگذار است.
اورسی دریچه های فهم ما را رو به زندگی گسترده می کند تا جهان را با کیفیت متفاوتی درک کنیم.
پادکست کنارش
پادکست «کنارش» فعالیتش را از ۳ مهر ۹۲ شروع کرد و قسمت پایانی فصل اولش هم ۷ مهر ۱۴۰۰ منتشر شد.
نویسنده و راوی این پادکست رام عضدی است. رام فعالیتش را به عنوان بلاگر کتاب در اینستاگرام شروع کرد و بعد از مدتی مسیر انتشار پادکست را پیش گرفت.
فضاسازی و لحن شیرین رام موجب می‌شود که شنیدن هر روایتی از زبانش سرشار از لذت باشد، به ویژه وقتی که این روایت ها با موسیقی های بکر و جذاب انتخابیِ رام همراه باشند. موسیقی هایی که در خلال پادکست پخش می‌شوند طوری هستند که کمتر کسی آنها را شنیده است و از طرفی هم انگار هر شیفته‌ی ادبیاتی از آن ها لذت می‌برد.
رام در پادکست کنارش از خودش، کتاب‌ها، نویسنده ها و هر چی که مربوط به ادبیات باشد روایت می‌کند.
خلاصه بگویم که خیلی بعید است عاشق و شیدای ادبیات باشید و از کنارش لذت نبرید.
اپیزود های پیشنهادی:
کنارشِ اول، چهارم، هفتم و یازدهم.
پادکست نظامی گنجوی
ادبیات کهن ایران جزو آن دسته از چیزهایی است که این روزها مهجور مانده و دلایلی مانند وقت کم و حوصله تنگ و سرعت بالای زندگی مدرن، ما و بسیاری از هم‌عصران ما را از بودن در جوار این آثار ارزشمند محروم کرده است.
یکی از مهمترین مهره های ادبیات کلاسیک ما به قطع نظامی گنجوی است که حتی اگر یک بیت از آثار ایشان را هم نخوانده باشیم، حتما آوازه داستان هایی مثل خسرو و شیرین و لیلی و مجنون را شنیده ایم و هرچند که جزییات این شاهکار ها را ندانیم، آنها را بین بهترین آثار منظوم ایرانی و حتی جهانی دسته بندی میکنیم.
خوشبختانه محمدرضا طاهری عزیز در پادکست «نظامی گنجوی» با هدف بیشتر شنیده شدن آثار نظامی گنجوی و دوستی دوباره مردم با ادبیات غنی این شاعر، شروع به خوانش این داستان های جذاب و ارزشمند کرده و تا به امروز دو منظومه هفت پیکر و خسرو و شیرین را به اتمام رسانده اند.
ویژگی بسیار درخشان این پادکست این است که حتی اگر شما چندان علاقه ای هم به شعر یا ادبیات کهن فارسی نداشته باشید، با شنیدن خوانش بسیار دقیق، حرفه‌ای و دلنشین، توضیح تکمیلی ابیات، انتخاب موسیقی اصیل و متناسب و صدالبته صدای گرم و صمیمانه جناب طاهری، به ادامه دادن این پادکست مشتاق خواهید شد.
پادکست انسانک
پادکست انسانک سلسله جستارهایی شفاهی متکی بر تامل در تجربیات زیسته انسان به روایت حسام ایپکچی است.
شروع انسانک از روزهای پایانی زمستان نود و هشت و آغاز قرنطینه خانگی بود. انسانک سیر بی‌قرارانه‌ای در رخدادهای بی‌وقفه و گوناگون زندگی است به همین علت چه از حیث موضوع و چه شمایل ارائه اپیزودها، تابع خطی ثابت نیست. موضوع اپیزودها گاهی یک مکالمه تلفنی، گاه نمایش صوتی، و گاه یک جستار نظری است. در ابتدا و میانه هر ماه یک اپیزود از این پادکست منتشر می شود. (طبق معرفی در سایت این پادکست)
پادکست ژرفا
این پادکست می‌تواند سفری متفاوت از تمامی سفرهای شما باشد. پادکستی که با روایت‌های عجیب ولی واقعی‌اش ما را به عمق و ژرفای اقیانوس ها و آب‌های آزاد می‌برد. پادکست ژرفا توسط علیرضا پاینده تهیه شده که اقیانوس شناس است و حال حاضر مشغول تحصیل PHD در آمریکا است. اگر به محیط زیست و حیاط وحش علاقمندید، این پادکست می‌تواند برای شما جذاب باشد.
پادکست چیزکست
تا به حال فکر کردید که چیزهای مختلفی که در زندگی روزمره استفاده میکنیم، چه تاریخ جالبی دارند؟
شاید تصور کنید چندان اهمیتی ندارد که داستان پشتِ طراحی و ساخت ابزار و وسایل را بدانیم و یا شاید اگر زمانی هم نیاز به دانستن آنها داشتیم با جستجویی ساده در اینترنت می‌توانیم پاسخ را بیاییم اما شک نکنید که با شنیدن یک اپیزود از پادکست چیزکست نظر متفاوتی خواهید داشت.
چیزکست یکی از خلاقانه‌ترین و شنیدنی‌ترین پادکست‌های فارسی است. ارشیا عطاری عزیز و پرانرژی، در این پادکست روایتگر تاریخ چیزهای متفاوتی از خودکار و تیشرت و نوار بهداشتی گرفته تا سلاح شیمیایی و اینترنت و کوکایین یا حتی قهوه و پاستا و کچاب است.
کاری که چیزکست انجام می‌دهد از آن جهت ارزشمند و جذاب است که اطلاعات سایت‌هایی مثل ویکی پدیا و امثالهم را برای ما روخوانی نمی‌کند بلکه با استفاده از منابع موثق و گسترده و با توضیحات تکمیلی به اندازه و لحن گیرا و داستان وار به بررسی قدم به قدم ساخت و طراحی چیزها می‌پردازد.
او در هر اپیزود، با گفتن مقدمه های سوال برانگیز ما را به دوران گذشته می‌برد تا عملا نیاز به آن کالا را حس کنیم و سپس قدم به قدم به دوران معاصر نزدیکمان می‌کند تا از مشاهده‌ی سیر تکاملی آن لذت ببریم.
سخن پایانی
اگر اهل علاقمند به هر سبک پادکستی باشید، حداقل یکی از پادکست‌های معرفی شده را شنیده‌اید و دوست داشته‌اید. در آینده‌ای نزدیک تعداد بیشتری از پادکست‌ها را در این مطلب و مطالب بعدی معرفی خواهیم کرد. شما هم می‌توانید پادکست مورد علاقه‌تان را در بخش دیدگاه معرفی کرده و از آن حمایت کنید.
گروه نویسندگان: حدیثه بهرامی، هانیه امامی، زهرا میرزاده و امین رجیعی.
