آلزایمر یک بیماری پیش‌رونده است که به تدریج سلول‌های مغز را از بین برده و بر حافظه، افکار و رفتار فرد تأثیر می‌گذارد.
بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، بیماری آلزایمر در سال 2016 نزدیک به 5.7 میلیون بزرگسالِ ساکن در ایالات متحده را تحت‌تأثیر قرار داده است.
بسیاری از افرادی که مبتلا به آلزایمر هستند، کمک‌ها و مراقبت‌های روتین و مورد نیاز خود را از طریق اعضای خانواده، شریک زندگی یا دوستان نزدیکشان دریافت می‌کنند. همچنین 32 درصد از کسانی که از افراد مبتلا به زوال عقل مراقبت می‌کنند، حداقل به مدت 5 سال یا بیشتر از این افراد پرستاری می‌کنند.
مراحل مختلف بیماری آلزایمر چیست؟
علائم بیماری آلزایمر با پیشرفت بیماری به تدریج شدیدتر می‌شود و همین موضوع، چالش‌های جدیدی را برای مراقبان به وجود می‌آورد. درک مراحل پیشروی بیماری آلزایمر و علائم مرتبط با آن می‌تواند به افراد کمک کند تا برای فراهم آوردن شرایط مناسب حال بیمار برنامه‌ریزی کنند.
بیماری آلزایمر شامل سه مرحله است؛ خفیف، متوسط و پیشرفته.
مرحله خفیف:
افراد مبتلا به آلزایمر که در مراحل خفیف یا اولیه هستند، هنوز می‌توانند به صورت مستقل عمل کنند. آنها می‌توانند به مشارکت در فعالیت‌های کاری، تخصصی و اجتماعی ادامه دهند.
در این مرحله، احتمال آن وجود دارد که افراد در تمرکز یا به خاطر سپردن وقایع اخیر دچار مشکل شوند. ممکن است این افراد برخی از کلمات یا نام‌ها را نیز فراموش کنند.
مشکلات مربوط به نوشتن و حل مسئله نیز از دیگر علائم اولیه آلزایمر است.
مرحله متوسط:
بیماری آلزایمر متوسط شامل علائمی همچون از دست دادن قابل توجه بخشی از حافظه، سردرگمی و مشکلات فیزیکی است.
افراد در این مرحله ممکن است علائم زیر را از خود نشان دهند:
- مشکل در شناخت اعضای خانواده و دوستان نزدیک
- مشکل در سازماندهی یا پیروی از دستورالعمل‌ها
- مشکل در انجام کارهای روتین روزانه، مانند پوشیدن لباس
- بی‌قراری یا مشکل در به خواب رفتن
- سرگردانی یا گم شدن
- بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع
- تغییرات شخصیتی
مرحله پیشرفته:
افرادی که در مرحله پیشرفته و نهایی بیماری آلزایمر قرار دارند، تقریباً برای تمام فعالیت‌های اساسی روزانه خود مانند نشستن، راه رفتن و غذا خوردن به کمک نیاز دارند.
در این مرحله، افراد ممکن است توانایی مشارکت در گفت‌وگوها را از دست بدهند. آنها ممکن است با مشکل جویدن یا بلع نیز مواجه شوند.
بسیاری از افراد مبتلا به آلزایمر پیشرفته، آگاهی خود را از محیط پیرامون از دست می‌دهند و دیگر نمی‌توانند اعضای خانواده خود را بشناسند.
راه‌های مراقبت از بیماران مبتلا به آلزایمر
در هنگام مراقبت از افراد مبتلا به آلزایمر، این 9 نکته کاربردی را در نظر داشته باشید.
ایجاد یک برنامه روزانه و مشخص
مراقبان می‌توانند با ایجاد یک برنامه روزانه ثابت، به فرد کمک کنند تا احساس راحتی بیشتری داشته باشد. این کار می‌تواند به تقویت حس آشناپنداری در فرد مبتلا به آلزایمر کمک کند.
مراقبان باید سعی کنند تا از ایجاد تغییرات قابل توجه در برنامه روزمره بیمار خودداری کنند، زیرا ممکن است برای او گیج‌کننده باشد. با این حال گاهی اوقات بعضی از تغییرات اجتناب‌ناپذیر هستند؛ برای مثال معرفی یک پرستار جدید یا ایجاد تغییر در نحوه ارائه مراقبت‌های ویژه استثنا محسوب می‌شود.
افراد مبتلا به آلزایمر اغلب زمان نیاز دارند تا با افراد و مکان‌های جدید سازگار شوند، بنابراین پرستاران باید سعی کنند تا تغییرات را به تدریج اعمال کنند.
برنامه‌ریزی برای انجام فعالیت‌های مختلف
مراقبان می‌توانند عزیزان خود را با فعالیت‌ها و کارهای روزانه زیر درگیر و فعال نگه دارند:
- پخت‌وپز و شیرینی‌‌پزی
- ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، تمرینات کششی و تمریناتی با وزنه‌های سبک
- رقصیدن
- گوش دادن به موسیقی
- انجام یک بازی رومیزی ساده
- انجام کارهای خانه، مانند تا کردن لباس‌ها و باغبانی
- رفتن به رستوران، موزه یا پارک موردعلاقه
- دیدن یک فیلم
- دیدار با دوستان و خانواده
پرستاران می‌توانند برای زمانی از روز که فرد مبتلا به آلزایمر در بهترین حالت روحی و جسمی‌اش قرار دارد، یک گردش تفریحی را برنامه‌ریزی کنند. البته این اقدام می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. برخی از افراد ممکن است هنگام صبح احساس سرحالی بیشتری داشته باشند، در حالی که برخی دیگر شب‌ها پرانرژی‌تر و هوشیارتر هستند. پرستاران می‌توانند سطح انرژی فرد را در طول گردش‌ها مشاهده کنند و قبل از اینکه فرد خیلی خسته شود به خانه بازگردند.
برخی از پرستاران می‌توانند برای اعلام وضعیت عزیزان و بیمارانشان به افرادی مانند کارکنان بخش خدمات، کارت‌های ویزیت کوچکی را با بیمار همراه کنند. در صورت لزوم، مراقبان می‌توانند این موارد را به طور مجزا نیز به افراد توضیح دهند. برای مثال می‌توان روی این کارت‌ها جملاتی همچون «همسر من مبتلا به آلزایمر است و ممکن است چیزهای غیرمنتظره‌ای بگوید یا انجام دهد. از درک شما متشکرم.» نوشت.
توسعه ارتباطات مداوم بیمار
بیماری آلزایمر می‌تواند به طور قابل توجهی بر توانایی فرد در برقراری ارتباط با دیگران تأثیر بگذارد. آنها ممکن است در تفسیر یا به خاطر سپردن کلمات خاص نیز با مشکل مواجه شوند. اغلب اوقات پیش می‌آید که فرد رشته افکار خود را هنگام ادای یک جمله از دست می‌دهد.
مراقبان می‌توانند از راهبردهای زیر برای تسهیل ارتباطات بیمار استفاده کنند:
- ارتباط چشمی را با فرد حفظ کنید و لبخند بزنید
- هر بار فقط یک سوال از او بپرسید
- نام اشخاص دیگر را به زبان بیاورید
- از زبان بدن واضح و آرام استفاده کنید
- با صدای آرام و ملایم صحبت کنید، اما از صحبت‌های کودکانه یا ساده کردن بیش از حد جملات خودداری کنید
- سعی کنید در هنگام عصبانیت شدید، آرامش خود را حفظ کنید
توسعه و گسترش ارتباطات مداوم می‌تواند به فرد مبتلا به آلزایمر فرصت بدهد که در گفت‌وگوها و فعالیت‌ها مشارکت داشته باشد. داشتن ارتباطات متنوع می‌تواند فشارهای موجود بر دوش مراقبان را هم کاهش دهد.
کمک به بیماران برای داشتن یک رژیم غذایی مغذی
کمک به افراد مبتلا به آلزایمر در جهت داشتن تغذیه خوب و هیدراته ماندن بسیار ضروری است. وزن افراد مبتلا به آلزایمر ممکن است به دلایل زیر کاهش پیدا کند:
- آنها نمی‌توانند به یاد بیاورند که آخرین بار چه زمانی غذا خورده‌اند
- نحوه آشپزی کردن را فراموش کرده‌اند
- هر روز همان غذاهای تکراری را می‌خورند
- از زمان وعده‌های غذایی اطلاع ندارند
- توانایی بوییدن و چشیدن غذاها را از دست داده‌اند
- برای جویدن و بلع غذاها با مشکل مواجه هستند
مراقبان می‌توانند با کمک روش‌های زیر، اطمینان حاصل کنند که فرد غذای مغذی کافی را برای خوردن دریافت می‌کند:
- هر روز وعده‌های غذایی را در زمان مشخصی سرو کنید
- غذا را در بشقاب‌های رنگارنگ سرو کنید. این کار می‌تواند به برجسته کردن غذا در چشم آنها کمک کند
- حجم بیشتر غذا را در وعده صبحانه سرو کنید
- آنها را به مصرف مولتی‌ویتامین‌ها تشویق کنید
- وعده‌های غذایی کوچک اما متنوع همچون برش‌های پنیر، میوه یا ساندویچ‌های کوچک را در اختیار آنها قرار دهید
- با خاموش کردن رادیو یا تلویزیون، محل غذا خوردن آنها را ساکت کنید
- غذاهایی را انتخاب کنید که جویدن و بلعیدن آنها آسان باشد.
تقویت عزت نفس بیماران مبتلا به آلزایمر
داشتن ظاهر و احساس خوب می‌تواند به کاهش برخی از علل بروز اضطراب در بیماران آلزایمری کمک کند و به فرد اجازه می‌دهد تا احساس کند که بیشتر از همیشه «شبیه به خود» است.
روش‌هایی که یک پرستار می‌تواند به فرد بیمار در زمینه رعایت نظافت و آراستگی ظاهری کمک کند، عبارت است از:
- مسواک زدن دندان‌ها
- کمک به آرایش کردن آنها در صورتی که معمولا عادت به آرایش کردن دارند (اما از آرایش چشم صرف نظر کنید)
- تشویق شخص به اصلاح صورت در صورتی که به آن عادت دارند و کمک به آنها در صورت لزوم
- کوتاه نگه داشتن ناخن‌های بیمار
- دادن زمان اضافی به آنها برای لباس پوشیدن
- کمک به انتخاب و ست کردن لباس‌ها به ترتیبی که معمولا لباس‌هایشان را می‌پوشند
- خرید لباس‌های گشاد و راحت برای آنها
- خرید لباس‌های دارای زیپ چسبی یا معمولی به جای لباس‌های بنددار و دکمه‌دار
حفظ امنیت بیماران مبتلا به آلزایمر
بسیاری از موقعیت‌های روزمره می‌تواند باعث شود که فرد مبتلا به آلزایمر احساس ناامنی کند، یا او را در معرض خطر واقعی قرار دهد.
آنها ممکن است قادر به درک شرایطی مانند «خیس بودن زمین» نباشند. حتی گام برداشتن از روی یک نوع کفپوش به نوع دیگر، مانند قدم گذاشتن از روی پارکت به روی فرش، می‌تواند گیج‌کننده باشد.
برخی از نکات ایمنی که باید در حین مراقبت از فرد مبتلا به آلزایمر رعایت شوند، عبارت از موارد زیر هستند:
- اطمینان حاصل کنید که کفش‌های محکم و راحتی به پا داشته باشند
- نصب یک برچسب رنگی روشن در لبه پله‌ها
- نصب یک لایه محافظتی روی گوشه‌های تیز مبلمان
- محدود کردن آینه‌های موجود در خانه
- نصب برچسب‌های گرم و سرد در نزدیکی شیرهای آب
- برای جلوگیری از سوختگی، شعله‌‌ی گاز را در پایین‌ترین حد ممکن قرار دهید
- نصب قفل‌های ایمنی روی اجاق گاز
- مطمئن شوید که داروهایشان را به درستی مصرف کنند
اگر شخص مبتلا به آلزایمر هنوز توانایی رانندگی کردن دارد، نسبت به علائمی که ممکن است رانندگی او را برای دیگران خطرآفرین کند، محتاط و گوش‌به‌زنگ باشید.
مراقبت از حیوان خانگی
داشتن حیوان خانگی برای افراد مسن فواید زیادی دارد. گربه‌ها، سگ‌ها و سایر حیوانات می‌توانند عشق و همراهی مداوم را برای فرد مبتلا به آلزایمر فراهم کنند. برای کسانی که در مراحل اولیه این بیماری هستند، مراقبت از حیوان خانگی می‌تواند به آنها کمک کند تا همچنان فعال بمانند.
اگر مراقبت از حیوان خانگی به تدریج برای شخص دشوارتر شد، راه‌هایی را برای نگه داشتن آنها در کنار هم در نظر بگیرید. برای مثال از یک همسایه یا یکی از اعضای خانواده یا افراد محله درخواست کنید که سگ فرد مبتلا به آلزایمر را به پیاده‌روی ببرند، یا اطمینان حاصل کنند که گربه فرد غذای خود را به موقع دریافت می‌کند.
برخی از سازمان‌ها مانند Meals on Wheels America، می‌توانند غذای حیوانات خانگی را به آنها ارائه دهند. برخی از موسسات خیریه محلی خدماتی همچون سگ‌گردانی، بازی با گربه‌ها و خدمات موقت پرورش حیوانات را به افراد مسنِ دارای شرایط بیماری خاص ارائه می‌دهند.
شرکت در دوره‌ها یا خواندن دستورالعمل‌های لازم
افراد می‌توانند به صورت حضوری یا آنلاین، در دوره‌های مربوط به آموزش علائم اولیه آلزایمر یا تغییرات رفتاری و برنامه‌ریزی مالی برای افراد مبتلا شرکت کنند.
نکات مربوط به خودمراقبتی برای پرستاران و مراقبان افراد مبتلا به آلزایمر
مراقبت از عزیزانِ مبتلا به آلزایمر می‌تواند زندگی افراد را به روش‌های مختلف تحت‌تاثیر قرار بدهد؛ برای مثال ممکن است در وضعیت کار و معاشرت آنها تغییرات اساسی ایجاد شود. این مراقبان به صورت روزانه با چالش‌های جدیدی روبه‌رو می‌شوند و این وضعیت به طور قابل توجهی بر سلامت جسمی و روانی آنها تأثیر می‌گذارد.
گاهی اوقات پیش می‌آید که مراقبان سلامتی عزیزشان را بیش از سلامتی خود در اولویت قرار می‌دهند، اما باید به خاطر داشته باشید که برای کمک به عزیزانتان باید ذهن و جسم سالمی داشته باشید.
پرستاران می‌توانند این نکات خودمراقبتی را برای کمک به کاهش استرس، بالا بردن تاب‌آوری و همدلی و رفع خستگی‌هایشان امتحان کنند.
- در مورد شرایطتان صحبت کنید: گاهی اوقات مراقبان از صحبت کردن درباره وضعیت عزیزشان با دوستان نزدیک و خانواده خودداری می‌کنند. این در صورتی است که صحبت کردن در مورد تجربیات، ناامیدی‌ها و ترس‌ها می‌تواند به کاهش تنش‌های عاطفی کمک کند. مراقبان باید با یک دوست یا مشاور صحبت کنند و به یک گروه پشتیبانی بپیوندند.
- خواب کافی داشته باشید: بزرگسالان به 7 تا 9 ساعت خواب شبانه نیاز دارند. افرادی که خواب کافی ندارند، ممکن است در طول روز تحریک‌پذیری و گیجی و سردرگمی را تجربه کنند.
- به صورت روزانه ورزش کنید: وزارت بهداشت و خدمات انسانی (HHS) توصیه می‌کند که بزرگسالان حداقل 150 دقیقه در هفته فعالیت بدنی با شدت متوسط داشته باشند. فعالیت بدنی می‌تواند استرس را از بین ببرد، سطح انرژی را افزایش بدهد و خواب را بهبود ببخشد.
- مهربانی با خود را تمرین کنید: مراقبان ممکن است از خود توقعات غیرمنطقی و ایده‌آل‌گرایانه‌ای داشته باشند. مراقبان باید بتوانند هنگام تعامل با فرد تحت مراقبت خود، آرامششان را حفظ کنند، اما کاملا منطقی است که احساسات منفی مانند خشم، ناامیدی و غمگین شدن را نیز تجربه کنند. بهتر است به جای داشتن احساس گناه در هنگام بروز احساسات منفی، احساسات خود را بپذیرید و به خود فرصت تجربه کردن آنها را بدهید.
چه زمانی باید از یک فرد حرفه‌ای کمک گرفت؟
افرادی که به بیماری آلزایمر مبتلا هستند، با پیشرفت بیماری خود به مراقبت بیشتری نیاز دارند. گاهی اوقات ممکن است که مراقبان در انجام کارهای سخت بدنی بیماران مانند حمام کردن، حرکت دادن یا پوشاندن لباس به آنها به کمک نیاز داشته باشند.
در صورت مواجهه با شرایط زیر، از یک فرد متخصص بخواهید که در روند مراقبت به شما کمک کند:
- بیمار برای انجام فعالیت‌های روزانه و مراقبت‌های شخصی کاملا به کمک نیاز دارد
- توانایی راه رفتن را از دست داده است
- تشنج را تجربه می‌کند
- به طور غیرمنتظره مقدار قابل توجهی از وزن بدن خود را از دست داده است
- سقوط یا نوع دیگری از آسیب را تجربه کرده است
- دارای دوره‌های اضطراب یا بی‌قراری است
- تمایل به سرگردانی یا گم شدن دارد
مراقبانی که اثرات نامطلوب سلامتی مانند استرس مزمن، خستگی یا افسردگی را تجربه می‌کنند، بهتر است از یک فرد حرفه‌ای کمک بگیرند.
در نهایت زمان مناسب برای دریافت کمک از یک فرد حرفه‌ای، به شخص مراقب و خانواده او بستگی دارد.
نتیجه‌گیری
مراقبان افراد مبتلا به بیماری آلزایمر ممکن است طیف وسیعی از احساسات مثبت و منفی را هنگام کمک به عزیزشان تجربه کنند.
راه‌های زیادی برای کمک به فرد در زمینه مدیریت اثرات آلزایمر وجود دارد. گاهی اوقات با پیشرفت وضعیت بیماری عزیزان، ممکن است که مراقبان به کمک سایر اعضای خانواده یا خدمات مراقبت‌های درمانی حرفه‌ای نیاز داشته باشند.
خودمراقبتی یک جنبه حیاتی اما اغلب نادیده گرفته شده در زمینه مراقبت از بیماران است. مراقبان می‌توانند با ایجاد یک شبکه حمایتی قوی، سعی در حفظ سلامت جسمی خود داشته باشند و با تمرین عشقِ به خود، از اثرات نامطلوب استرس بر سلامت روانشان جلوگیری کنند.
