گروه‌درمانی تحلیلی، یکی از روش‌های گروه‌درمانی است که توسط زیگموند هاینریش فولکس (S.H. Foulkes) در دهه 40 میلادی پایه‌گذاری شد. این متد گروه‌درمانی در واقع ترکیبی از بینش‌های روانکاوانه با مفاهیمی از عملکرد اجتماعی و بین فردی است. از جمله نکته‌های مثبت روان‌درمانی گروهی این است که روابط فردی اعضای گروه و روابط با دیگر هم‌گروهی‌ها، هر دو تقویت می‌شود. در نتیجه‌ی این تقویت، فرد می‌تواند به شکل مؤثرتری به جامعه، خانواده و شبکه ارتباطی-اجتماعی خود بپیوندد.

گروه‌درمانی تحلیلی

گروه‌درمانی تحلیلی مفاهیم اصلی خود را از روانکاوی سرچشمه گرفته است. البته ناگفته نماند که از دیگر شاخه‌های روان‌شناسی و رویکردهای درمانی مانند روان‌درمانی سیستمی، روانشناسی رشد و روانشناسی اجتماعی نیز بهره برده است. به همین دلیل، با یک متد روان‌درمانی قدرتمند روبه‌رو هستیم.

گروه درمانی تحلیلی همچنین در مشاوره‌های سازمانی و آموزش و پرورش، کاربرد بسیاری دارد. گروه‌درمانگران تحلیلی با طیف وسیعی از زمینه‌ها و مشکلاتی که زیرمجموعه‌ی آن‌هاست، کار می‌کنند. این روش درمانی در تئوری یا مفاهیم، خود را وام‌دار روان‌شناسی پویشی، روان‌شناسی اجتماعی، پویایی گروه، جامعه‌شناسی و انسان‌‌شناسی می‌داند.

گروه‌درمانی تحلیلی چطور درمان می‌کند؟

در بطن گروه‌درمانی تحلیلی، این اندیشه وجود دارد که انسان‌ها اساساً موجوداتی اجتماعی هستند که زندگی‌شان به طور غیر قابل انکاری با افراد دیگر مرتبط است. نمی‌توان گفت سرچشمه معماهای شخصی که حل آن‌ها سخت یا غیرممکن به نظر می‌رسد، یا رفتارها و انگیزه‌هایی که درک آن‌ها دشوار است و ممکن است افراد در زندگی شخصی و کاری خود با آن‌ها روبه‌رو شوند، تنها در پویایی‌های موجود در گروه‌‌هایی که افراد در حال حاضر عضو آن‌ها هستند، خلاصه می‌شود؛ بلکه این مسئله در تمام گروه‎‌هایی که طی زمان و در طول تحولمان (به معنای رشد جسمانی و روانی) در آن ریشه داریم، یافت می‌شود.

این گروه‌بندی‌ها شامل خانواده، گروه‌های دوستی، مدرسه و… است.

بر این اساس فولکس، بنیان‌گذار گروه‌درمانی تحلیلی بیان می‌کند که از آنجا که بروز این مشکلات در گروه‌ها اتفاق افتاده، پس بهتر است این مسائل به طور ویژه در بافت یک گروه مورد بررسی، درک و تغییر قرار بگیرند. فولکس در دهه 50 میلادی این نکته را مطرح کرد که هیچ فردی نیست که جدا و خارج از اجتماع زندگی کند. (فولکس، 1948؛ فولکس و آنتونی، 1957)

مدل تحلیل گروهی (The Group Analytic Model)

در گروه‌درمانی تحلیلی اعتقاد بر این است که در گروهی که با دقت شکل گرفته و اعضای آن به صورتی هستند که طیف گسترده‌ای از هنجارهای جامعه را نشان می‌دهند، می‌تواند تغییرات عمیق و پایداری شکل بگیرد. این مسئله ریشه در روانکاوی و علوم اجتماعی دارد.

گروه‌ها با سطح نسبتاً بالایی از فعالیت رهبری -که به عنوان مدیریت پویا (dynamic administration) شناخته می‌شود- شروع به کار می‌کنند. این رویکرد، مدل‌های کل‌نگر و فردگرا را یکپارچه می‌کند. (در واقع معتقد است گروه تحت تأثیر هر عضو منفرد قرار داشته و خود نیز بر هر عضو تأثیرگذار است). راهبر (یا همان درمانگر) گروه را با مخاطب قرار دادن افراد و همچنین کل گروه، پیش می‌برد. این مفهوم توسط مجموعه‌ای یکپارچه از مفاهیم ساختار، فرآیند و پیامد توسعه پیدا کرده است.

در یک گروه‌‌درمانی تحلیلی عادی، یک فرآیند طوری تکامل می‌یابد تا همه افراد به طور همزمان از آن بهره ببرند. یک تعامل پرشور بین اعضای گروه تبدیل به کانون درمان و کار درمانی می‌شود تا درک تعاملات گروهی، مکالمات و رویدادها به روشی قدرتمند برای یادگیری درباره خود (the self) مبدل شود.

هرگونه ترس مانند اینکه صحبت در مورد مشکلاتتان در گروه سخت خواهد بود، خیلی زود در فضای پویا و حمایتی گروه از بین می‌رود. به اشتراک گذاشتن احساسات و تجربیات در یک گروه مشتاق، سرزنده و حمایتگر، می‌تواند فضایی توام با اعتماد و حمایت متقابل را به وجود آورد. مانند ویدیویی که در زیر می‌بینید:

در این فضا، الگوهای قبلی نگرش، احساسات و رفتار افراد در گروه بروز پیدا می‌کنند و تحلیل و تفکر در مورد این الگوها مسیر رشد و تحول آن‌ها را باز می‌کند. اعضای گروه خود را از دید دیگر هم‌گروهی‌هایشان می‌بینند. آن‌ها در مورد خودشان بینش‌ جدیدی به دست می‌آورند و همچنین هنگامی که بقیه اعضای گروه مشغول به کسب بینش در مورد رفتار و روابطشان هستند، در مورد خود و دیگران آگاهی می‌یابند.

از این رو در این روش می‌توان تغییرات عمیق و ماندگاری به وجود آورد و آثار تجربیات آسیب‌‌‌زای زندگی (تروما) را برطرف کرد. مسائل شخصی در فضای اعتماد و رازداری مورد بررسی قرار می‌گیرند. از طریق روابطی که در گروه ایجاد می‌شود، نمایش زنده‌ای فراهم می‌شود که نشان می‌دهد چگونه الگوهای گذشته، مجددا خود را در زمان حال بازسازی کرده و مانع از رشد و خلاقیت در فرد می‌شوند. در واقع تحلیل این روند بازسازی الگوها، راه را برای تغییر باز می‌کند.

جلسات گروه‌درمانی معمولا چطور برگزار می‌شوند؟

یک گروه عادی یا نرمال از حداکثر 8 الی 10 نفر تشکیل شده که یک یا دو بار در هفته، در جلسات 90 دقیقه‌ای با یک درمانگر که راهبر گروه است، ملاقات می‌کنند. اکثر گروه‌ها از نظر جنسیت مختلط هستند، اگرچه گروه‌های تک‌جنسیتی هم در دسترس است. گروه‌‌درمانی همچنین یک محیط تقویتی و پرورش‌دهنده را فراهم می‌کند که در آن بهبود پیدا کردن تجربه‌های آسیب‌زای زندگی همچون فقدان را امکان‌پذیر می‌کند.

سایر تجربیات درمانی، از موقعیت دیدن خود از نگاه دیگری و مشارکت در سیر درمان دیگر اعضای گروه برمی‌خیزد. افراد به طور متفاوت و با سرعتِ خودشان از گروه بهره می‌برند. اینکه افراد نسبت به پیوستن به گروه بی‌میل باشند، اصلا موضوع عجیبی نیست. با این حال تجربه نشان داده است که اعضا در بستر گروه، تغییرات چشمگیری را در زندگی و روابط خود ایجاد می‌کنند. بخشی از این تغییرات از طریق اثرات شفابخش دیدن خود از نگاه دیگری اتفاق می‌افتد و بخشی از آن در موقعیت مشارکت در مسیر درمان دیگر اعضای گروه.

گروه‌درمانی تحلیلی در چه مواردی کاربرد دارد؟

گروه‌درمانی تحلیلی برای انواع و اقسام مشکلات و موقعیت‌های زندگی کاربرد دارد. اضطراب، افسردگی، مشکلات بین فردی و عزت نفس پایین از جمله مشکلاتی هستند که گروه‌درمانی برای حل آن‌ها پیشنهاد می‌شود. همچنین ممکن است برای افرادی که از اثرات فقدان (سوگ) و یا  مشکلات روان‌تنی رنج می‌برند، کمک‌کننده باشد.

در هر صورت گروه‌درمانی تحلیلی نه تنها تجربه تروما (یا همان تجارب آسیب‌زای زندگی) را برطرف می‌کند، بلکه به دنبال کشف آرزوهای ناکام مانده و قوه ابتکار اعضای گروه است. روان‌تحلیلگران گروه، می‌توانند درمان فردی را با هدف آماده‌سازی افراد برای ورود به گروه و تجربه در گروه، به مراجعان پیشنهاد دهند.

آغاز تحلیل گروه

عضویت در گروه‌ها به آرامی تغییر می‌کند. به عنوان یک عضو احتمالی جدید، ابتدا از شما خواسته می‌شود تا برای ارزیابی بیایید. این کار با این هدف انجام می‌شود که تعیین شود آیا گروه‌درمانی تحلیلی گزینه مناسبی برای شما هست یا خیر. پس از آن ممکن است یک دوره انتظار طی شود تا جایگاه مناسبی برای شما فراهم گردد. در این صورت می‌توانید تا زمان پیوستن به گروه، جلسات فردی خود را داشته باشید.

از آن جایی که گروه‌درمانی تحلیلی عمیق‌ترین بخش‌های شخصیت را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد، یک روش درمانی کوتاه‌مدت نیست. پس انتظار می‌رود که حتی تا یک سال در گروه باشید. جلسات گروه محرمانه است؛ به این معنی که مانند جلسه درمان انفرادی، رازداری در حفظ اطلاعات وجود دارد و همچنین از اعضای گروه خواسته می‌شود در خارج از گروه با یکدیگر دیداری نداشته باشند.

جلسات گروه‌درمانی تحلیلی در ایران

جلسات گروه‌درمانی نسبت به جلسات درمان انفرادی هزینه کمتری دارند و از طرفی فضای حمایتگر و آشکارگر گروه کمک می‌کند اعضای گروه راحت‌تر درباره‌ی وقایع عمیق خود صحبت کنند. جلسات گروه‌درمانی‌های تحلیلی در ایران محدودند و لازم است جلسات گروه‌درمانی تحلیلی با راهبری یک درمانگر تحلیلی برگزار شوند.

اگر می‌خواهید در جلسات گروه‌درمانی تحلیلی آنلاین مرکز تجربه زندگی شرکت کنید، به شماره واتساپ 09021110865 پیام بدهید. این گروه‌درمانی‌ها به صورت آنلاین و تصویری برگزار می‌شوند و در هر کجای ایران و جهان که باشید، می‌توانید در آن شرکت کنید.

بعد از اعلام تمایل به حضور در گروه‌درمانی مرکز تجربه زندگی، گروه‌درمانگر به صورت انفرادی با شما مصاحبه می‌کند و پس از تأیید وارد گروه می‌شوید.

سخن پایانی

برای شرکت در گروه‌درمانی لازم است افراد مورد ارزیابی قرار بگیرند تا مشخص شود گروه‌درمانی می‌تواند برای آن‌ها مفید باشد یا نه. برخی افراد ممکن است مدتی تحت روان‌درمانی تحلیلی فردی قرار بگیرند و پس از آن وارد گروه شوند. اگر به گروه‌درمانی تحلیلی علاقه‌مندید، پیشنهاد می‌کنیم مطلب روان‌درمانی تحلیلی را هم مطالعه کنید و نظرات خود را در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.

منبع